Dichtend Nederland kan opgelucht ademhalen: de Grote Poëzie Prijs is gered en krijgt vanaf 2024 zelfs concurrentie van een nieuwe, nog grotere onderscheiding: de Johan Polak Poëzie Prijs. Beide richten zich op Nederlandstalige dichtbundels, met in totaal 70.000 euro aan prijzengeld.

Met zijn lijvige biografie van Willem van Oranje won literair-historicus René van Stipriaan binnen enkele dagen de twee belangrijkste prijzen op zijn vakgebied: de Libris Geschiedenis Prijs (50.000) en De Nederlandse Biografieprijs (15.000). ‘Een zeldzaam grondig en prettig geschreven boek dat de komende dertig jaar een standaardwerk zal zijn’, aldus een van de jury’s.

De prijzenkast van Marieke Lucas Rijneveld begint aardig vol te geraken. Dit keer, met de roman Mijn lieve gunsteling, gaat het om de nieuwe Vlaamse literatuurprijs De Boon in de categorie fictie en non-fictie. Er is een geldbedrag van 50.000 euro aan verbonden, plus een ring.

Met haar romandebuut Wij zijn het licht heeft schrijfster Gerda Blees (1985) zich flink in de kijker gespeeld. Eerst was er de Nederlandse Boekhandelsprijs, toen de nominatie voor de Libris Literatuur Prijs en nu is zij een van de winnaars van de literatuurprijs van de Europese Unie. Die laatste prijs levert 5000 euro op, maar bovenal internationale aandacht.

Vlaanderen komt met een nieuwe grote literatuurprijs voor oorspronkelijk Nederlandstalige boeken. ‘De Boon’, vernoemd naar de volksschrijver Louis Paul Boon, heeft een royale prijzenpot van twee keer 50.000 euro voor fictie en non-fictie, en voor kinder- en jeugdliteratuur. De eerste uitreiking is op 17 maart 2022. Auteurs en illustratoren kunnen ook zelf inzenden.

De Jo Peters Poëzieprijs (2500 euro) voor dichters met een klein oeuvre houdt op te bestaan. De Stichting Poëziefestival Landgraaf die de prijs toekende, heeft zichzelf op 1 januari opgeheven. Na dertig jaar activiteiten te hebben georganiseerd in Landgraaf en de regio Zuid-Limburg, is wegens teruglopende belangstelling en te weinig animo voor een rol in het bestuur, de stekker eruit getrokken.

Het was groot nieuws voor de Nederlandse misdaadauteurs: BookSpot zou drie tot vijf jaar lang De Gouden Strop financieren, de prijs voor het spannendste boek, en het prijzengeld verdubbelen tot 20.000 euro. Dat laatste gebeurde, maar de andere afspraak komt de boekenwebwinkel (voorheen ECI) niet na.

Er komt dit jaar een nieuwe prijs voor boeken over onderwerpen als politiek, geschiedenis, sport en reizen: de BookSpot Literatuurprijs Non-fictie. Net als bij de bestaande romanprijs van dezelfde organisatie, is er een geldbedrag van 50.000 euro aan verbonden. Beide prijzen worden in november uitgereikt.

De Brockway Prijs, de tweejaarlijkse prijs voor poëzievertalers uit het Nederlands, is toegekend aan de Fransman Daniel Cunin (1963). Aan de prijs, die is ingesteld door het Nederlands Letterenfonds, is een geldbedrag van 5000 euro verbonden. De prijsuitreiking is op vrijdag 1 juni tijdens het Poetry International Festival in Rotterdam.

De VSB Poëzieprijs, dit jaar voor de laatste keer uitgereikt, krijgt een waardige opvolger. Met financiële garanties van onder meer het Elise Mathildefonds en het Van Beuningen / Peterich-fonds komt er een nieuwe 'grote' prijs voor de beste Nederlandstalige poëziebundel. De organisatie blijft in handen van Poetry International. VSBfonds heeft aangekondigd bij te dragen aan een 'fluwelen overgang'.

Deze maand worden de laatste literatuurprijzen van het afgelopen jaar uitgereikt. Om te beginnen op 11 januari de BNG Bank Literatuurprijs (15.000 euro), waarvoor vier jonge auteurs zijn genomineerd. Anderhalve week later volgen de Haagse literatuurprijzen van de Jan Campert-stichting, waaronder de Constantijn Huygens-prijs (12.000 euro). Die gaat dit keer naar dichter Hans Tentije voor zijn poëtische oeuvre.

Terwijl de prijsuitreiking nog even op zich laat wachten, is nu al bekend dat aan dichter Hans Tentije (1944) de Constantijn Huygens-prijs 2018 is toegekend. De jury roemt zijn beeldrijke poezie ‘die met uiterste preciesie taferelen en panorama’s schildert.’ De oeuvreprijs, met 2000 euro verhoogd tot 12.000 euro, is een van de literaire bekroningen van de Jan Campert-Stichting namens de gemeente Den Haag. De vorige winnaar was Atte Jongstra.

De toekomst van de Woutertje Pieterse Prijs is ongewis geworden doordat sponsor Bruna zich plotseling heeft teruggetrokken. In 2014 dreigde ook al een einde te komen aan de prijs voor het beste jeudgdboek van het jaar. Bruna dichtte toen als nieuwe sponsor het financiële gat, maar heeft nu aangekondigd zich uitsluitend te willen richten op zijn kernactiviteiten. Het financieren van de Woutertje Pieterse Prijs, die sinds 1988 wordt uitgereikt, past daar niet bij.

De Fintro Literatuurprijs, de voormalige Gouden Boekenuil, houdt na twee jaar alweer op te bestaan. Jeroen Olyslaegers, afgelopen weekend door zowel vakjury als publiek bekroond voor zijn roman WIL, is daarmee de laatste winnaar van deze Belgische prijs voor Nederlandstalig literair werk. De organisatie zoekt naar een ‘nieuw format’ om een breed publiek warm te maken voor literatuur. Omroep VRT speelt hierbij naar verluidt een belangrijke rol.

Op de lijsten van bestverkochte boeken van het CPNB komt het boek niet voor. Blijkbaar liep het grote publiek nog niet warm genoeg voor de in 2016 verschenen roman De tolk van Java, alle lovende recensies en een aanbeveling van Adriaan van Dis in DWDD ten spijt. Maar het tij kan keren, nu auteur Alfred Birney is genomineerd voor de Libris Literatuurprijs 2017, op de longlist staat van de Belgische Fintro Literatuurprijs 2017 en nu al zeker is van de Henriëtte Roland Holst-prijs 2017.

De Nederlandse dichter Hannah van Binsbergen (1993) heeft de Herman de Coninckprijs voor het beste poëziedebuut van 2016 gewonnen. Sinds dit jaar is de Vlaamse prijs toegankelijk voor poëzie uit Vlaanderen én Nederland. Met haar debuut Kwaad gesternte maakt Van Binsbergen ook kans op de VSB Poëzieprijs die donderdag 26 januari wordt uitgereikt.

Nachoem M. Wijnberg is een van de vijf genomineerden voor de VSB Poëzieprijs 2017. Met 25.000 euro is dit de belangrijkste prijs voor een Nederlandstalige poëziebundel. Wijnberg won deze prijs al eerder, in 2009. De uitreiking is op 26 januari 2017. 'De Nederlandstalige poëzie heeft in 2016 meer gedaanten dan ooit. Ze is vertrouwd en tegelijk ook bevreemdend', aldus de jury.

Hoe vaak gebeurt het dat een publieksjury dezelfde winnaar aanwijst als de vakjury? Het was dan ook best een verrassing dat zowel de allereerste ECI Lezersprijs als de ECI Literatuurprijs van de jury van beroepsrecensenten toeviel aan Martin Michael Driessen voor zijn boek Rivieren. Tweemaal de eer en tweemaal het prijzengeld dus voor de bekroonde auteur die in totaal 60.000 euro rijker huiswaarts keerde.

Het Prins Bernhard Cultuurfonds heeft de prestigieuze Martinus Nijhoff Vertaalprijs 2016 (35.000 euro) toegekend aan literair vertaler Babet Mossel. Zij vertaalt werken uit de Britse en Amerikaanse literatuur en krijgt de prijs onder meer vanwege haar buitengewoon grote vakmanschap en het vermogen haar auteurs een overtuigende Nederlandse stem te geven en toch hun historische en culturele eigenheid te behouden.

Los van de vraag of je carrière er echt mee gediend is: een beginnend schrijver wint zelden een van de grote literaire prijzen. Het overkwam Brigitte Raskin, P.F. Thomése en Magriet de Moor, maar dat is al even geleden (AKO 1989, 1991, 1992). Kortom: hoe serieus zijn de kansen van Inge Schilperoord en haar alom bejubelde romandebuut Muidhond op de eerste ECI Literatuurprijs?

Een dichtbundel verkozen tot beste kinderboek van het jaar: het gebeurt zelden of nooit bij de toekenning van de Gouden Griffel. Maar Doodgewoon van Bette Westera (tekst) en Sylvia Weve (illustraties) is dan ook geen dood-gewoon boek. Het is een bundeling van verdrietige en vrolijke verzen over de dood, volgens de jury ‘een bezit voor het leven’. Eerder dit jaar kregen de makers al de Woutertje Pieterse Prijs, een andere hoge onderscheiding voor jeugdliteratuur.

De statige Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, opgericht in 1766, deelt deze maand weer haar traditionele prijzen uit. Zo is er de bekroning voor de beste prestatie op het gebied van woordenboeken en tekstedities. Elitair? Dat valt te bezien. De zogeheten Kruyskampprijs kent dit jaar namelijk een, hoe zullen we het zeggen, beetje vulgaire winnaar.

De CPNB, de onvermoeibare propagandist voor de Nederlandse boekenbranche, springt met twee nieuwe bekroningen in op de groeiende populariteit van apps (spelletjes, testjes, muziek) rond kinderboeken. De eerste Kameleon en Gekko worden over twee weken losgelaten, op International Children's Book Day.

Hoogtijdagen voor de Nederlandse poëzie! Op 28 januari wordt de beste dichtbundel van het afgelopen jaar bekroond met de VSB Poëzieprijs (25.000 euro). Precies een week later is de naam bekend van de winnaar van de zesde Turing Gedichtenwedstrijd: hij of zij krijgt 10.000 euro voor het uitverkoren gedicht.

De (voorheen) Academica Literatuurprijs maakt een doorstart met het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV) als nieuwe sponsor. De uitgever van het tijdschrift Neerlandica zal de debutantenprijs vijf jaar lang financieel ondersteunen. Daarmee is ook de viering van het vierde lustrum van de prijs veiliggesteld. Wel is het prijzengeld iets verlaagd.

De P.C. Hooft-prijs 2015 voor poëzie gaat naar dichter Anneke Brassinga (1948). Zij krijgt de belangrijke literatuurprijs voor haar gehele oeuvre. Er is een geldbedrag van 60.000 euro aan verbonden. De uitreiking is op 21 mei, de sterfdag van de naamgever van de prijs.

Online boekwinkel ECI neemt vanaf 2015 de AKO Literatuurprijs over, en daarmee ook de naam. Aan de opzet van deze belangrijke literatuurprijs zal weinig veranderen en de winnaar krijgt als vanaouds 50.000 euro. Wel wordt overwogen om op termijn naast de juryprijs ook een publieksprijs te introduceren.

Gezocht via internet: een sponsor voor de Academica Literatuurprijs (die vanaf nu niet meer zo heet). Het financiële adviesbureau dat de debuutprijs (10.000 euro) ondersteunde en er zijn naam aan gaf, vindt het na zeven jaar welletjes. De stichting achter de prijs probeert nu via een website nieuwe geldschieters te vinden. Ondertussen wordt ook het voortbestaan van de Woutertje Pieterse Prijs (15.000 euro) voor jeugdliteratuur bedreigd.

Dichters uit Nederland en Vlaanderen kunnen nog tot 15 november op jacht gaan naar de grootste geldprijs ter wereld voor één gedicht: 10.000 euro. Dichter des Vaderlands Anne Vegter is een van de juryleden van de zesde Turing Gedichtenwedstrijd, zo is vandaag bekendgemaakt. Vorig jaar telde deze opmerkelijke competitie 9835 inzendingen. De gedichten worden op basis van anonimiteit beoordeeld.

De Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs voor het beste literaire debuut gaat dit jaar naar Sander Kollaard. De jury is enthousiast over zijn verhalenbundel Onmiddellijke terugkeer van uw geliefde, maar haalt ook stevig uit naar het gros van de debutanten en hun uitgevers.

De selexyz debuutprijs (10.000 euro) krijgt geen vervolg. Polare, de keten waarin de boekhandels van het failliete selexyz en De Slegte in 2013 zijn opgegaan, zegt geen plannen te hebben om de traditie voort te zetten. Daarmee zijn Peter Buwalda (2011) en Franca Treur (2010) de laatste winnaars.