Wikipedia krijgt op 25 november eindelijk een gezicht, als de wereldwijde community in Rotterdam de Erasmusprijs 2015 (150.000 euro) krijgt uitgereikt. De vrijwilligers van de online encyclopedie worden gelauwerd omdat zij op een democratische manier kennis voor iedereen toegankelijk maken. Vooral het open karakter van Wikipedia en de kritische aandacht voor tekst en bronnen worden geprezen. In Nederland zijn 1500 ‘Wikipedianen’ actief met het dagelijks plaatsen van honderden nieuwe artikelen.
Een wiki (afgeleid van het Hawaiiaanse woord voor ‘snel’ en ‘beweeglijk’) is een interactieve website, waar bezoekers aan kunnen bijdragen. Het principe werd in 1995 door de Amerikaanse computerprogrammeur Ward Cunningham bedacht en is daarna op vele manieren uitgewerkt. ‘Wiki’ is dan ook geen beschermde naam, de koppeling met ‘pedia’ is dat uiteraard wel. De eerste, Engelstalige, Wikipedia ging op 15 januari 2001 online. Binnen enkele maanden volgden verschillende andere taalversies, waaronder de Nederlandse op 19 juni 2001. Inmiddels staat de teller op meer meer dan 239 taalversies. Wereldwijd behoort de encyclopedie tot de meest bezochte websites, met 460 miljoen bezoekers per maand. De Nederlandstalige Wikipedia heeft de grens van 2 miljoen aangeboden artikelen ruim overschreden. Dagelijks komen er bijna 300 bijdragen bij. Zo’n 1500 vrijwilligers zijn in Nederland actief met het aanvullen, controleren en schrijven van de inhoud.
Directeur Sandra Rientjes van de verkoepelende organisatie Wikimedia Nederland: ‘Iedereen kan een bijdrage leveren aan Wikipedia maar je kunt niet zomaar wat opschrijven. Een goed Wikipedia-artikel schrijven kost tijd en doorzettingsvermogen, en elke bijdrage wordt door andere Wikipedianen heel kritisch bekeken. Het is bijzonder dat mensen dat in hun vrije tijd willen doen, zeker in landen waar open toegang tot informatie niet zo vanzelfsprekend is als in Nederland.’ Ter illustratie: gehele of gedeeltelijke blokkades van de toegang tot Wikipedia zijn in China aan de orde van de dag. En in Rusland wordt gewerkt aan een alternatief voor Wikipedia. De huidige internetencyclopedie zou over te weinig gedetailleerde en betrouwbare informatie over Rusland en zijn cultuur beschikken.
Met haar wereldwijde verspreiding en maatschappelijke impact doet Wikipedia recht aan het idee van één wereld in verscheidenheid, zegt de Stichting Praemium Erasmianum in een toelichting op de Erasmusprijs 2015. ‘Door haar open karakter draagt Wikipedia bij aan het besef dat bronnen van kennis niet neutraal zijn en steeds gewogen moeten worden. Met deze kritische aandacht voor tekst, bronnen en vermeerdering van kennis, sluit Wikipedia goed aan bij het gedachtegoed van Erasmus.’ De prijs gaat nadrukkelijk naar de totale internationale gemeenschap van Wikipedia-bewerkers. Daar is het geldbedrag van 150.000 euro meer dan welkom, want Wikimedia, waar Wikipedia deel van uitmaakt, draait volledig op lidmaatschapsgelden, donaties en bijdragen van sponsors. Adverteerders worden van de websites geweerd om het onafhankelijke karakter van Wikimedia niet in gevaar te brengen.