De kunstwereld kent al jaren een ware wildgroei aan prijzen: reuzen als de AKO-literatuurprijs, de Louis d’Or en het Gouden Kalf, maar ook minder bekende als de Harrie Tillieprijs, Charlotte Köhlerprijs en de ArtOlive jong talent Award. Ieder genre kent eigen onderscheidingen. Volgens de Boekmanstichting waren het er vorig jaar 682. Waarom zoveel?

In de kunst draait alles om aandacht, stelt Arjo Klamer, hoogleraar Culturele Economie. Het over het voetlicht brengen van ideeën en denkbeelden is er hoofdzaak. ‘Prijzen zijn een manier om de schijnwerpers op een kunstwerk, boek of voorstelling te richten.’ Klamer vergelijkt ze met bonussen in het bedrijfsleven. ‘Daar krijg je extra betaald, in de kunstwereld krijg je een prijs voor een uitzonderlijke prestatie.’

Kunstprijzen zijn onderdeel van wat hij noemt de ‘aandachtseconomie’. Ook bedrijven, die awards sponsoren en soms ook naamgever zijn, profiteren daarvan. ‘Het is aantrekkelijk om er als bedrijf je naam aan te verbinden. Kunst heeft een commerciële waarde.’

Bedrijven tonen ermee aan dat ze goede smaak hebben en ook autoriteit. Klamer: ‘De prijs is een kwaliteitskeurmerk. Een commissie beslist – namens een bedrijf – wie een prijs krijgt en speelt hierdoor een bepalende rol in de kunstwereld.’

De culturele prijs is een middel om status te verwerven in het culturele veld, zegt ook Edwin van Meerkerk, docent Kunstbeleid aan de Radboud Universiteit Nijmegen. ‘Prijzen spelen ook een rol als reclamemiddel.’

De ABN Amro Bank heeft sinds 2004 een kunstprijs voor kunstenaars met een buitenlandse achtergrond die in Nederland werken. Zakelijke overwegingen gaven de doorslag bij het besluit om de prijs in te stellen. ‘Uit onderzoek blijkt dat tennis en kunst aansluiten bij de belevingswereld van onze klanten’, zegt een woordvoerder.

Een prijs kan voor een beeldend kunstenaar, danser, acteur of schrijver zeker vruchten afwerpen. Van Meerkerk: ‘Neem nu Jan Siebelink. De verkoop van Knielen op een bed violen steeg gigantisch toen hij de AKO-literatuurprijs won. Door de prijs is zijn status in het literaire landschap verhoogd’, zegt Van Meerkerk.

Schrijfster Sanneke van Hassel won in januari de Nieuwe Literatuurprijs van de Bank Nederlandse Gemeenten. ‘De stroom aan opdrachten groeit sindsdien gestaag. De prijs heeft zeker bijgedragen aan mijn naamsbekendheid.’ De erkenning was niet de enige aangename bijkomstigheid van de Nieuwe Literatuurprijs. ‘Ik kreeg ook tienduizend euro. Dat is een fiks bedrag. Daarmee kon ik weer een tijdje vooruit.’

Marlies Dinjens

de Volkskrant, 08-11-2008