De VBVD-prijs is in het leven geroepen door Stichting Van Bommel Van Dam, is een cadeau van vrienden en familie voor de 70e verjaardag van museumoprichter Maarten van Bommel. Sindsdien wordt de prijs gezien als een belangrijke springplank voor opkomend talent in de Nederlandse en Duitse kunstwereld. De VBVD-prijs wordt eens in de drie jaar - tot 1989 was dit eens in de twee jaar – uitgereikt aan een kunstenaar die uitblinkt in creativiteit en vakkennis. Door de jaren heen heeft de opzet verschillende vormen gehad. In de eerste jaren richtte de prijs zich vooral op het platte vlak en kreeg de maker een geldbedrag als beloning. Vanaf 2004 werd de aankoop van een kunstwerk van de winnaar ook onderdeel van de prijs. Sinds 2023 is de binding van de kunstenaar met de regio van het museum tot een belangrijk criterium gemaakt. Hierdoor draagt de prijs bij aan de visie van Museum van Bommel van Dam, namelijk het stimuleren van het makersklimaat.
Van 2017 t/m 2022 is er geen prijsuitreiking geweest wegens verbouwing van Museum van Bommel van Dam.